T24 Dış Haberler
ABD merkezli The Financial Times (FT), Washington’ın Türkiye’yi, Moskova’nın savaş makinesi için hayati değer taşıyan ABD askeri temaslı donanımın Rusya’ya ihracatını azaltmaması halinde bunun “sonuçları” olacağı konusunda uyardığını yazdı. ABD, Türkiye’nin işlemciler, hafıza kartları ve amplifikatörler de dahil olmak üzere Batı üretimi elektronik aygıtların yaptırımlara karşıt olarak Rus füzeleri ve hava araçlarına aktarıldığı bir merkez haline gelmesinden telaş duyuyor. Gazete, iddia edilen akışın durdurulmaması halinde ABD’li yetkilinin “yaptırımdan öbür bir seçenek kalmayacağını” söylediğini aktardı.
FT’nin aktardığına nazaran; hassas teknolojilerin ABD’nin rakiplerinin eline geçmesini tedbire eforlarına öncülük eden Ticaret Bakan Yardımcısı Matthew Axelrod, yasadışı ticareti durdurma eforlarının bir kesimi olarak geçtiğimiz günlerde Ankara ve İstanbul’da Türk yetkililer ve yöneticilerle bir ortaya geldi.
Üst düzey bir Ticaret Bakanlığı yetkilisine göre; Axrodel’in bildirisi, Türkiye’nin Amerikan menşeli çiplerin ve Moskova’nın Ukrayna’daki savaşı için çok değerli olan öbür kesimlerin ticaretini engellemek için daha fazla çalışması gerektiği tarafındaydı.
“Yaptırım uygulamaktan diğer dermanımız kalmayacak”
Axelrod, Financial Times’a yaptığı açıklamada, “ABD teknolojisinin Rusya’ya yasadışı akışını durdurmak için Türkiye’nin yardımına muhtaçlığımız var” dedi. Axelrod, “Türk makamları ve sanayisinin süratli bir biçimde ilerleme kaydettiğini görmemiz gerekiyor, aksi takdirde ihracat kontrollerimizden kaçanlara yaptırım uygulamaktan öbür dermanımız kalmayacak” diye ekledi.
“İki NATO müttefiki ortasındaki münasebetleri nasıl zedelediğinin son işareti”
Rusya’nın 2022’de Ukrayna’yı topyekûn işgale başlamasından bu yana AB ve başka Batılı ortakların Rusya’ya kapsamlı yaptırımlar uygularken Türkiye’nin bu kısıtlamalardan kaçındığını hatırlatan FT, “Washington’un uyarısı, Türkiye’nin Rusya ile güçlü ticari bağlarını sürdürme kararının iki NATO müttefiki ortasındaki bağlantıları nasıl zedelediğinin son işareti” yorumunda bulundu. Gazete, Ankara ve Moskova’nın savaşın patlak vermesinden bu yana ticaretini artırdığını da yazdı.
FT, ABD’nin, Türkiye’nin işlemciler, hafıza kartları ve amplifikatörler de dahil olmak üzere Batı imali elektronik aygıtların yaptırımlara muhalif olarak Rus füzeleri ve hava araçlarına aktarıldığı bir merkez haline gelmesinden tasa duyduğunu yazdı.
Türkiye, ABD menşeli yüksek öncelikli malları Rusya’ya gönderen ikinci büyük kaynak
ABD Hazine Bakanlığı’nın terörizm ve mali istihbarattan sorumlu müsteşarı Brian Nelson, geçen yılın sonlarında Türkiye’ye yaptığı bir ziyaret sırasında ABD’nin, Türkiye’nin askerî temaslı mal ticaretinden duyduğu rahatsızlığı lisana getirmişti.
ABD, Ticaret Bakanlığı yetkilisine göre Türkiye, Çin’in akabinde Rusya’ya gönderilen ABD menşeli yüksek öncelikli malların dünyadaki en büyük ikinci kaynağı.
Yetkili, Axelrod’un Ankara’ya bu ticaretin “acil bir sorun” olduğunu söylediğini ve Ankara’ya “ABD denetimindeki eserlerin Rusya’ya aktarılmasına yasak getirmesi ve uygulaması” davetinde bulunduğunu söyledi. Yetkili, Moskova’nın ABD kesimlerine erişmek için “Türkiye’nin ticaret siyasetini istismar etmeye çalıştığını” da sözlerine ekledi.
Ticaret Bakanlığı bu ticaret nedeniyle 18 Türk şirketini “kuruluşlar listesine” eklemiş durumda; bu da Amerikan şirketlerinin bu kümelerin hassas kesimlerini satmak için özel lisanslar almasını gerektiriyor. Ticaret yetkilisi, “İlerleme kaydedilmedikçe ve kaydedilene kadar bundan daha fazlasını görmeyi bekleyebilirsiniz” dedi. ABD Hazine Bakanlığı, Rusya’nın askeri-endüstriyel kompleksine tedarik sağladığı savıyla çok sayıda Türk şirketine başka ayrı yaptırım uygulamıştı.
2023’e nazaran gerilemiş görünüyor; sebebi Biden’ın buyruğu olabilir
FT’nin Türk gümrük bilgilerine dayanarak yaptığı hesaplamalara nazaran; bu yılın birinci altı ayında 85 milyon dolar olan ihracat, 2022’nin birebir devrindeki 27 milyon doların epey üzerinde.
Türkiye’nin askeri temaslı mal ihracatı 2023’te ulaştığı yüksek düzeylerden bir ölçü gerilemiş görünüyor. FT’ye nazaran bunun sebebi ABD Başkanı Joe Biden‘ın yaptırım uygulanan bir Rus kuruluşuyla süreç yapan rastgele bir yabancı finans şirketine direkt Rusya’nın askeri-sanayi üssüyle çalışıyormuş üzere muamele etmesine imkan tanıyan idarî buyruğu olabilir.
Ticaret yetkilisine nazaran, sertleşen tavır Rusya’nın Türkiye’den ABD menşeli malları ithal etmek için ödemesi gereken maliyetleri de keskin bir formda arttırdı. Ticaret yetkilisi, “Son periyotta birtakım ilerlemeler kaydedildi … lakin bu kâfi değil, zira hala çok yüksek” dedi.