İmralı F Tipi Yüksek Güvenlikli Kapalı Cezaevi’nde tecrit altında tutulan PKK lideri Abdullah Öcalan ile 28 Aralık 2024 ve 22 Ocak’ta görüşen Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti) heyetinin çalışmaları devam ediyor. DEM Parti İmralı Heyeti, önümüzdeki hafta sonu da Federe Kürdistan Bölgesi’ni ziyaret edecek. İmralı Heyeti üyeleri Pervin Buldan ve Sırrı Süreyya Lider ile DBP Eş Genel Başkanı Keskin Bayındır’ın da ortalarında olduğu heyet, 16 Şubat’ta Hewler’de KDP Başkanı Mesut Barzani ve Neçirvan Barzani ile bir ortaya gelecek. Heyet, 17 Şubat’ta ise Süleymani’de YNK Lideri Bafil Talabani, Kubat Talabani ve YNK yetkilileri ile görüşecek.
Yapılacak ziyaretlerde, İmralı’da yapılan görüşmelerin ayrıntıları paylaşılacak ve ilgililerin sürece ait görüş, teklif ve kanıları alınacak. Çabucak sonrasında görüşmelerin içeriği Abdullah Öcalan’a iletilecek. Öcalan’ın sonrasında Kürt sıkıntısının tahlili ve Türkiye’nin demokratikleşmesine dair tarihi bir davet yapması bekleniyor.
İmralı Heyeti’nde yer alan Meclis Başkanvekili ve DEM Parti Milletvekili Sırrı Süreyya Lider, kayyım, gözaltı, tutuklama ve askeri operasyonlar gölgesinde devam eden sürece dair Mezopotamya Ajansı’nın (MA) sorularını yanıtladı.
‘BARIŞA GİDEN YOL HER VAKİT DÜZ DEĞİLDİR’
Son periyotlarda artan operasyon ve yönelimler ile iktidar etraflarındaki zıt lisana karşın bu sürecin nasıl ilerleyeceğini düşünüyorsunuz? Bu sürecin gelişebileceğinden Abdullah Öcalan ne kadar umutlu?
Meşhur öyküdür, Tomris Uyar’ın günlüklerinde geçer: İki arkadaş Parma Manastırı’yla ilgili olarak kendi ortalarında konuşurlar. Biri manastırın tıpkı romandaki üzere olduğunu, başkası bu türlü bir manastırın olmadığını söyler. Sonunda Parma’ya masraflar. Bu türlü bir manastır yok diyen afallar. Olmadığından emindir lakin orada bir manastır durmaktadır. Papaz durumu şöyle açıklar; romandan sonra birebir halde bir manastır belediye tarafından yapılmıştır.
Evet, bir yandan kardeşlik davetleri, başka bir yandan kayyım siyasetleri ve operasyonlar var. Bunlar bu sürecin geliştirilmesi ismine önemli kuşkulara yol açıyor. Bilhassa devlet ve idare katında barizleşmiş ya da ortaklaşmış bir irade var mıdır, yok mudur sorusunu sorduruyor haliyle. Bununla birlikte ve bu yaşanan aksilikleri asla meşrulaştırmaksızın, çatışma tahlillerinde son evreye dek aksiliklerin yaşanabileceği bilgisini aklımızda tutmak zorundayız. Şunu da belirtmeliyim; aksilikleri kesin bilgiye ve bilgiyi de hazza dönüştürmemek gerekli. Bunu yaparsak, var olan acıları biraz daha katlamış oluruz. Burada siyaset yeniden konuşma biçimini alır ve bir şey elde edemeyiz.
Parma örneğini tekrar etmem gerekiyor. Artık, biz heyet olarak iki kez Sayın Öcalan ile bir ortaya geldik. Bu şu demektir; Bir yapıtın yazım evresindeyiz. Sayın Öcalan’ın sergilediği tutumu yanlışsız anlamak gerektiğini düşünüyorum. Çok sancılı, vakte yayılmış, toplum ve dinamikleri açısından yıpratıcı bir sorunun tahlil ihtimalinden bahsediyoruz. Bir günden başkasına herkesin ve her şeyin değişmesi beklenemez. Büsbütün tozpembe bir tablo asla çizilmedi. Çok beklentilere de çok bir karamsarlığa da yer yok bu periyotta. Sayın Öcalan’ı son derece umutlu ve coşkulu gördük. Zira hedeflenen barış ihtimalinin gerçekleşmesi için çabalıyor, aksiliklere son vermeyi amaçlıyor ve bu sürecin herkesi, hepimizi yaşatacağı fikrini benimsiyor. Asıl umut verici olan bu.
Kendi adıma da can çekişen bu hal için şunu söyleyebilirim: Her güzel temenninin karşısına bir keşiş ve bir de kasap çıkar. Fakat en küçük bir ihtimali bile ne bir keşişin vaazlarına ne de kasabın bıçağına teslim edecek durumdayız. Barışa giden yol düz değildir hiçbir vakit, hatta bazen doruklar ve tabansız çukurlar bile olur. Hem topluma hem de biz barış işçilerine düşen misyon, tasavvur edilen yere barışın bahçesini inşa etmektir.
ÖCALAN’IN ÇAĞRISI
Bütün değerlendirmeler Abdullah Öcalan’ın bir davet yapacağına işaret ediyor, pekala bu davet ne manaya gelecek ve neyi hedefleyecek?
Bugün gerçekleşen görüşme trafiği, yapılan açıklamalar, Sayın Öcalan’ın söyledikleri ve hazırlandıkları kuşkusuz yeni bir duruma ve sürece işaret ediyor. Lakin bu yeni periyodu 2013-2015 ortası yaşananlarla kıyaslayarak değerlendirmemeliyiz. O periyotta taraflar ortasında bir ateşkes hali vardı ve sürecin yasal çerçevesi oluşturuluyordu. Ancak nihayetinde belirleyici olanın tarafların barış iradesinin gücü olduğunu, o sürecin bozulma biçiminden biliyoruz. Hasebiyle bugünkü teşebbüs ve belirlemeleri bu yeni duruma nazaran okumalıyız.
Sayın Öcalan’ın çağrısını bizler de sizin üzere heyecanla bekliyoruz. Çok şey konuşabilir, çok şey öngörebiliriz ama temel olan onun neler diyeceğidir. Ben mümkün bir davetin tek bir manası değil, birçok boyutunun olacağı kanısındayım. Demokratik siyaset vurgusu ve daveti elbette çarpıcı olabilir. Lakin bunun kadar Kürt probleminin demokratik tahlilinin yasal, kültürel ve toplumsal boyutlarına dair de vurgular bekleyebiliriz ve her şeyden evvel de irtibat kanallarının açılması değerlidir. Toplum tıkanmıştır. Yüz yüze gelmeyen, konuşamayan, tartışmayan, kendisiyle çatışan lakin bunu diğerine fatura eden hatırı sayılır bir yığın var karşımızda. Biri başkasına alerji besliyor ve Öcalan bu alerjiyi kıracaktır diye düşünüyorum.
Geliştirilmeye çalışılan tahlil perspektifi içerisinde Kuzey ve Doğu Suriye için düşünülen konum nedir?
Bu tahlil perspektifinde Ortadoğu’da yaşanan son gelişmelerin yeri ve kıymetlendirme boyutu büyük elbette. Artık eskisi üzere bir Ortadoğu olamayacağı ortaya çıktı. Sayın Öcalan, Suriye’nin çözülüşünü, Sykes-Picot Muahedesinin çözülüşü olarak kıymetlendirdi. Bu mutabakat İngiltere, Fransa ve Rusya’nın çıkarlarını temel alıyordu; Kürtler, doğuda Rus, güneydoğuda Fransız hâkimiyetine veriliyorlardı. Sayın Öcalan’ın barış odaklı çıkışının ise bu karmaşa haline karşılık olarak halkların, toplulukların bir ortada yaşama dileği tarafında geliştirilmiş gerçek bir toplumcu proje önerdiğini söyleyebiliriz.
Öcalan’ın eşitlik ve özgürlüğün yanına güvenliği de yerleştirdiğini gözlemliyoruz. Bu yüzden birinci amacın çatışma halini sona erdirmek olacağını düşünüyorum. Sayın Öcalan, Suriye’nin toprak ve devlet yapısı olarak bütünlüğü ile Kürtlerin demokrasi temelinde bu bütünlük içinde yer almasını kıymetli buluyor. Devlet içinde devlet olamayacağı üzere zıddından oradaki Kürtlerin Arap milliyetçiliği içinde erimeleri de elbette beklenemez. Tekrar en doğrusunu şahsen kendisi tabir edecektir ki çatışma tavrından kesin uzak durmayı, Türkiye’nin hassasiyetlerine itina göstermeyi, demokrasiye dayalı ve demokrasi kurumlarının gelişmesini önceleyen bir yaklaşıma sahip olduğunu söyleyebiliriz.
‘DEĞİŞİMLERİN TÜMÜNÜ DEVLETTEN BEKLEMEK OLMAZ’
Abdullah Öcalan üzerine düşeni yaptı ve beklenen davet gerçekleşti; sonra neyin değişmesini bekliyorsunuz?
Sayın Erdoğan’ın ve yakın vakitte Sayın Bahçeli’nin çıkışlarıyla diğer siyasi partilerimizin meseleye yaklaşımlarındaki retçilikten uzak tavırlarını göz arkası edemeyiz. Şayet bu coğrafyada bir bin yıl daha kardeşçe yaşayacaksak -ki herkese kazandıracak olan budur- zihinsel değişim ve dönüşümü hepimizin gerçekleştirmesi gerekiyor. Her şeyden evvel bu süreci sahiplenen ve tahlil iradesini söz eden siyasi bir iradenin ete kemiğe kavuşması gerekir. Demokratik idarenin, demokratik uzlaşı lisanının, kültürel özgürlüklerin, bir bütün olarak demokratik bir hukuk uygulamasının geliştirilme gereği var. Elbette bu değişimlerin tümünü devletten beklemek gerçekçi bir tavır olmaz. Fakat devletin ve iktidarın, bu problemlerin tahlil arayış ve tartışmalarına dönük demokratik siyaset yerini sınırlandırmaması, bilakis teşvik etmesi beklenir. Süreç başarılı bir biçimde ilerlerse bütün bunlar için daima birlikte efor sarf etmemiz gereken uzun bir yol olacak önümüzde. Lakin en kıymetlisi, bu yeni yolun demokratik siyasetin aygıt ve formülleriyle yürüneceği fikridir.
Tecridin bitirilmesine dair bir hazırlık var mı?
Bir defa daha açığa çıktı ki üzerinde tecrit uygulanan Öcalan gerçekliği, Kürt sorununun gerçek siyasi tahlil odağı olma pozisyonunu ortaya çıkarmıştır. Bu gerçeklik kendisine dönük sağlıklı yaklaşımın yolunu da gösteriyor; hayatın gerçekleri de bunu söz ediyor. Tecridin ana maksadı bu odağı ve ihtimali lisana getirilemez kılmaktı. Artık direkt Cumhur İttifakı başkanlarınca davetler yapıldığına nazaran artık tecrit sistemi anlamsızlaşmıştır. Bunu sürdürmeye çalışmak, süreci tam aykırısı bir tarafa çevirmek manasına gelir. Hasebiyle bu süreçle İmralı Hapishane sisteminin lağvedilmesi gerekir.
Bu hususta önemli bir hazırlık var mıdır, seviyesi nedir üzere ayrıntıları bilemiyoruz lakin en azından birinci evrede davetle birlikte özgür ve inançlı çalışma imkanlarının sağlanması gerekiyor. Onun özgür ve eşit muhataplığı sürecin selameti açısından çok değerlidir. Süratli ve sağlıklı şartlarda devreye girmesi gerek. Sayın Öcalan, bunun bir temelinin olduğunu da biliyor. Geçmişte Özal, görüşmelere başlamak istediğinde Kaideli İndirim Yasasını çıkarmıştı. Erbakan görüşme hedefli mektup teması kurduğunda da beş yıl siyaset yasağı önermişti. Sayın Bahçeli bu gerekliliği “umut hakkının uygulanması” olarak söz etmişti, hatta Sayın Öcalan’ın gelip TBMM’de davet yapmasını önermişti. Elbette bu istemin somut nedenleri var. Bu kadar çetrefilli bir problemin tek bir davetle sonuçlanacağı düşünülebilir mi? Şayet sahiden Öcalan’ın rolünü oynaması bekleniyorsa, onun gereken görüşmeleri ve tartışmaları yapabileceği özgür çalışma, irtibat ve bilgiye erişim şartlarının oluşması gerekir. Dünyadaki emsal çatışma tahlillerinde de mahpusluk şartları değişmeksizin özgür çalışmalar ve davetler yapılması beklenmemiştir. Lakin şöyle bir durum da var; tecrit sadece bir hapishane uygulaması değildir. Öcalan’ın davetinin karşılık bulması da en az tecrit kadar önemlidir.
(MEZOPOTAMYA AJANSI)