Son dakika haberi: TBMM Dışişleri Komisyonu ve AK Parti Ankara Milletvekili Lideri Fuat Oktay, Kanal7 Ankara Temsilcisi Mehmet Acet’in sunduğu Başşehir Kulisi programında soruları cevaplıyor.
Oktay’ın açıklamalarından öne çıkanlar şöyle:
SURİYE’DE BAAS REJİMİNİN ÇÖKMESİ
Sonuç itibariyle beklenen bir şeydi, kaçınılmaz bir sonuçtu. Lakin süreç itibariyle beklenen değildi. Çökmüş, zayıflamış bir Esed rejimi, yıllardır iç savaş içinde olan bir rejim. Münasebetiyle bu manada da ordusu büsbütün zayıflamış. Kendi ülkesi içindeki toprak bütünlüğünü kaybetmiş, iktisadı büsbütün çökmüş. Gerek askeri, gerek siyasi, gerekse ekonomik manada büsbütün dışa bağımlı ve kendi sözüyle dostlarının yardımıyla ayakta duran, bir manada bastonla ayakta duran bir Esed rejimi. Bu baston çekileceği anda düşeceği aşikardı. Bu sürecin yaklaştığı da belirliydi. İran ve Rusya boyutunda baktığınızda, Rusya’nın Ukrayna’daki çabası, İran’ın son devirde yaşadığı ve tekrar Hizbullah’ın alanda yaşadığı yenilgiler ve badireler sorunu Suriye rejiminin kendi içerisindeki gücünü önemli manada zayıflatmıştı. İran, Rusya ve Türkiye tarafından çok önemli formda takip edilen süreçte, iç çatışmasızlık diye söz edebileceğimiz kararın uygulanması sürecinde de iç çatışmasızlık sağlanmasına karşın sonraki neredeyse 8 yıllık süreçte Esed’in önemli bir iç çatışmasızlığı fırsata dönüştürebilecek; yani muhalefetle anlaşabileceği ve iç barışı sağlayacak manada uğraşlarından uzak durması Esed’i bu sona hazırladı.
Esed, bilhassa İdlib’in güneyinde bulunan bugünkü Colani liderliğindeki HTŞ ve gibisi kümelere saldırmaması ve bunların bir manada Türkiye’nin müdafaa altında bulunan yerlerde olması… Türkiye’nin tüm teşebbüslerine karşın Esed bundan vazgeçmedi. Cumhurbaşkanımızın el uzattığı devir de dahil, son periyotta çok da artırdı. İçerideki kümelerin da buna bir tepkisi halindeydi. Onlar da bu zayıflamayı görüyordu. Lakin bu kadar süratli ilerlemeleri herkes için sürprizdi.
İçeride kendisini destekleyen siviller de dahil, ordu da dahil aslında yeteri kadar onların da desteklemediği, onların da bu işten bıktığı ve bir manada dayanağını çektiğini de görüyoruz. Hama, Halep, Humus ve Şam’da muhalif kümeler girdiğinde sivil halkın neredeyse coşkuyla karşıladığı anları hatırlayın. Demek ki zulümle abad olunmuyor. İstediğiniz kadar zulmedin, zulümle ebediyen yaşamanız mümkün değil. Bugün Şam’da Emevi Camii’nde de bir pankarttan bahsettiler. Esed’in daimi ve ebediyen önder olarak tabir edildiği bir yazı. Bugün Şam’daki halk o yazıyı büsbütün değiştirmiş durumda.
ESED’İN YAPTIĞI KATLİAMLAR ORTAYA YENİ Mİ ÇIKIYOR, YOKSA BİLİNİYOR MUYDU?
Ben bilinmeyen bir şey olduğunu zannetmiyorum. Sedneya Hapishanesi de dahil, bilinendi. Esasen orada çalışanlardan birisi birkaç sene evvel kaçtı, içerideki fotoğraflarla birlikte. Dışarıda bunları açıkladı. Burada bu türlü bir hapishane var dedi. Fakat ne yazık ki ulsulararası topluluk buna ilgi göstermedi. Hatta bununla ilgili Batılı bir gazeteci Esed’le röportaj yaptı. Fotoğrafı gösterdi, o da bu algı operasyonudur dedi. Sedneya da dahil herkes bunu biliyordu. Biz neyi biliyorduk? AFAD Başkanlığı devrimizde bile Halep’te, o taarruzların olduğu devirlerde bütün bölgede kimyasal silah kullanıyordu. Yanan sivilleri biz oradan kurtarıp tedavisini yapmaya çalışıyorduk yahut yanan cesetleri toplamaya çalışıyorduk.
(İlişkilerin kesilmesinin temelinde bu mu vardı?) Olağan ki. İçeride muhalefet boyutunda da çok düşünce çektik. Cumhurbaşkanımız, komşumuzda olan yangın kesinlikle bize de sıçrayacak demişti. O insanlara kimyasal silahla saldırılırken, bizim o beşerler güya yokmuş üzere varsaymamız mümkün değildi. Biz bunu her yerde de anlatıyorduk lakin ne yazık ki duyulmuyordu. Oradaki terör örgütlerinin yaptığını anlatmamız da gözardı ediliyordu. Zira herkesin Suriye’de haritaların değiştirilmesi, terör devletlerinin kurulması ve uzun vadede İsrail topraklarının yayılmasıyla alakalı taşeron örgütlere terör örgütü devleti kurulması da dahil kimi Batılı ülkelerin gündeminde olduğu için ne yazık ki Türkiye’nin bu manadaki davetlerine kulak tıkadılar. İran ve Rusya da rejimle hareket ettiği için bizim ikazlarımıza kulak tıkadılar. Bunu samimi olarak lisana getiren fiili olarak Türkiye oldu. Buradaki iç savaştan, terörden en büyük ziyanı Türkiye ve komşu ülkeler görmüştür. Tahlili için de yeniden bu ülkeler samimi olarak, başta da Türkiye olarak çok ağır efor sarf etmiştir.
İSRAİL, ESED REJİMİNİ DESTEKLİYOR MUYDU?
(Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın, “Biden, Dışişleri Bakanıyken Türkiye’ye geldi. Cumhurbaşkanımıza ‘Beşar’ın gitmesini istemiyoruz’ dedi. Bu İsrail’in görüşüydü. İsrail hiçbir vakit Beşar Esed’in gitmesini istemedi” açıklaması.) İsrail’in, Esed’in gitmesini istemediği çok açık. Esed gittiği günden itibarenki İsrail’in tavrı ve çabucak öncesini kıyaslarsanız Esed’in kimi isteyip kimi istemediğini çok net görürsünüz. İsrail’in işine gelen Suriye nasıl bir ülkedir? Parçalanmış bir Suriye, İsrail’in işine gelir. Ve ülkede egemenliğini sağlayamayan, iç savaşı engelleyemeyen bir idare İsrail’in işine gelir. Bölgede bir taşeron örgütünün yani PKK’nın, uzantısı PYD’nin, YPG’nin, SDG’nin olması İsrail’in işine gelir. Hele hele alan hakimiyeti olan terör örgütüyle direkt temas sağlayabileceği bir koridorun olması büsbütün işine gelir.
İsrali, Esed masraf gitmez Suriye’nin askeri altyapısını yok etti. İki şey var burada: Ya İsrail bunu evvelce bilmiyordu, münasebetiyle giderken verdiler. Ya da evvelden de zati vardı. Fakat Esed’in başta kalması işine geldiği için ayakta kalması çerçevesinde oraları yok etmiyordu. Zira oraları yok ettiğinizde Esed’in ayakta kalma bahtı yoktu.
İsrail’i destekleyen ülkeler kimdir? Kimin Esed’i isteyip istemediğinin yanıtı da orada.
Batılı ülkeler ne yazık ki İsrail’in bölgedeki şımarıklığına ve yıkımına yol verdi. Gazze ve Batı Şeria başta olmak üzere… Gazze diye bir yer kalmadı. Tamamını yok ettirdiler. Terörist var teziyle öğrencilerle birlikte okulları, hastalarla birlikte hastaneleri yok ettirdiniz. Bu türlü uğraş olmaz. Altyapısıyla, üst yapısıyla bütün Gazze’yi yok ettirdiniz. Birebir şey Lübnan’da oldu. Artık birebir şeyin Suriye’de olduğunu görüyoruz. İsrail’e gelince ulsulararası hukukun yok edildiği ikili standart görüyoruz. Bu ne yazık ki Amerika için de Batılı ülkeler için de böyledir. Dünyanın geleceği açısından bence İsrail’in bir an evvel bu milletlerarası hukukun üstünlüğünü kabul etmesi ve ona nazaran davranması gerektiği ve bu sonlar için bir an evvel geri çekilmesi lazım. Türkiye çok ağır efor sarf ediyor lakin bu yalnızca Türkiye’nin gayretleriyle olacak bir şey değil.
SURİYE’DE OLANLAR AMERİKA VE İSRAİL’İN OYUNUNUN BİR MODÜLÜ MI?
Ben o denli değerlendirmiyorum. O vakit Suriye halkının gücünü ve muhaliflerin çabasını hafifletmiş oluruz. Başka taraftan da Amerika ve İsrail’i dokunulmazlaştırmış oluruz. Türkiye’nin gücünü de hafife almış oluruz. Hiç kimse dış siyasette ben planlarımı yaptım, tıkır tıkır işliyor, ardında Amerika ve İsrail vardır diyemeyiz.
Burada Amerika ve İsrail’in de okuyamadığı şeyler oldu. Kimsenin tam olarak okuyamadığı bir sonuç diye değerlendiriyorum. Sonucu biliyor herkes, Esed rejimi gidecek. Bunu İran ve Rusya da biliyordu. Lakin süreçle ilgili bence hiç kimsenin bu formda gideceğini planlayabildiği yahut öngörebildiği bir şey olduğunu sanmıyorum. Süratli ilerleyişiyle ilgili buradaki krediyi Suriyelilere vermek lazım, Suriye halkına vermek lazım ve muhaliflere vermek lazım. 13-14 yıldır her türlü akınlara, bombalamalara karşın. Kimyasal silahların kullanılmasına karşın… Milyonlarca insanın yerlerinden edilmesine karşın dimdik bu çabayı devam ettiren bir irade. İkincisi de Suriye halkının Esed’den dayanağını çekmesi ve yeni bir idareye kapı aralamaları. Buralara kredi vermek gerekiyor.
Tabii ki İran’ın, Rusya’nın planları var. Türkiye’nin bölgeyle ilgili fikirleri var. Terör tehdidinin büsbütün yok edilmesi. 3 milyon Suriyeli barındırıyoruz. Bunların kendi ülkelerine istekli ve inançlı formda dönüşünün sağlanması. Birebir halde bölgede refahın ve barışın sürdürülmesidir. Bütün bunlara baktığınızda, Türkiye en çok kazananlardan olacaktır, olmalıdır. Öbür talihi yoktur aslında.
TRUMP’IN ‘SURİYE’NİN ANAHTARI TÜRKİYE’NİN ELİNDE OLACAK’ AÇIKLAMASI
Trump, pragmatik bir başkan. Cumhurbaşkanımız da bunu söz etti. Trump’ın da Cumhurbaşkanımızı kıymetlendirme haline baktığınızda o da Cumhurbaşkanımızı pragmatik görür. Her iki önder de birbiriyle konuşabilecek ve önemli bahislerde risk alabilecek iki önderden bahsediyoruz. Biden idaresi, Türkiye’ye ve Cumhurbaşkanımıza şaşı bakma özelliğinden bir türlü kurtulamadı. Daha iktidara gelmeden, seçim propagandasında açıkça söz etmişti. Bu bir talihsizliktir, ABD ismine. Farklı bir boyuttan baktığınızda Türkiye’deki gelişmelerle ilgili bir itiraftır.
Türkiye, artık tıpkı Türkiye değil. Herkesin bunun farkına varması lazım. Türkiye, başka ülkelerle ilgilerinde kendi milletinin, kendi ülkesinin çıkarları doğrultusunda her alanda masaya oturur ve siyasetlerini buna nazaran belirler. Trump da bunun farkında. Cumhurbaşkanımızın bu türlü bir başkan olduğunun ve ülkesini çok sevdiğinin, milletinin çıkarları konusunda pragmatik davranacağının farkında. Suriye konusunda pragmatizm nedir? Suriye’de bir terör devletine asla ve asla müsaade edilmeyecektir. Ne yazık ki bunu görmeyen yapılar oldu. Bunların başında ne yazık ki CENTCOM vardı. Bu yapıyı kurmaya çalışan en büyük güç, bu yapıydı. Birinci Trump idaresi sonunda da aslında Suriye’den çekilme kararı vermişti lakin askeri direnişi bir halde siyasi direnişe dönüştüren gelişmeler oldu o devirde. Ben Trump’ın bunu unuttuğunu düşünmüyorum. Bu devirde daha kararlı davranacaktır. Trump da kendi ülkesi ve milletinin çıkarları için pragmatik davranabilen bir başkan. Bizim dileğimiz ortak bir noktada buluşulabilmesi. 911 kilometre sonumuz var, 10 bin kilometre öteden bakmıyoruz buraya. Ne Amerika’nın ne de bir öteki ülkenin yıllarca yahut asırlarca burada kalma talihi yok. Terör örgütleri bir maşadır. İşi bitince kaldırılıp atılır. Kimse bir yanılgıya düşmesin, Türkiye burada rastgele bir terör devletinin kurulmasına müsaade etmez, etmeyecektir demiştik. Hezeyanlara kapılmış olabilirler lakin sonuç muhakkaktır. Türkiye, bu mevzuda ne gerekiyorsa masaya yatıracaktır. Yeni devirde Trump’la bağlarda kanallar açık olacaktır. Birlikte çalıştığımız ve çalışamadığımız alanlar var. Hasebiyle birlikte çalıştığımız alanlarda devam edeceğiz, öbür sıkıntılarda daha ileriye gidilme talihi olabilir. Bu, yeni devirde her şey güllük gülistanlık olacak demek değildir. Ancak gerek masada, gerek alanda Türkiye gerekeni söyleyecektir. Kimse DEAŞ’ın gerisine sığınmasın, DEAŞ’le uğraş eden tek ülke Türkiye’dir. Fırat Kalkanı, bizim birinci operasyonumuzda Suriye’de ve ana maksadı DEAŞ’la gayrettir. DEAŞ’ın hapishaneleri PKK’ya teslim edildi güya ve DEAŞ’la gayret ismine orada olduğunu sav ederek ve Batılı ülkeler de bunu destekleyerek yanlış bir yola girildi. PKK, DEAŞ’la çaba etmemiştir ve edemez de. Zira PKK da bir terör örgütüdür, DEAŞ da bir terör örgütüdür.