Sigortalılık başlangıç tarihi ve hizmet tespitine yönelik davaların kamu nizamını ilgilendirdiğine dikkat çeken Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, bu cins davalarda hâkimin özel bir hassaslık göstererek kanıtları resen toplaması ve sonucuna nazaran karar vermesi gerektiğine hükmetti.
Bir kasabada belediyesinde alt patronlar değişmesine karşın 2 sene aralıksız çalıştığını belirten paklık emekçisi, 1 yıllık sigorta primlerinin yatırılmadığı gerekçesiyle İş Mahkemesi’nde tespit davası açtı. Toplumsal Güvenlik Kurumu’na (SGK) bildirilmeyen ve prim ödenmeyen hizmetlerinin tespitine karar verilmesini talep ederek hem belediye hem de paklık şirketine dava açtı.
Davalı Belediye Başkanlığı, açılan davayı kabul etmediklerini, 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 67. unsurunda Belediyenin asıl işlerinden olan paklık ve çöp toplama işlerini üçüncü bireylere gördürme imkanı tanındığını bildirdi. Öbür davalı paklık firması ise karşılık dilekçesi sunmadı.
Mahkeme, davacının sigorta hizmetlerinin bildirilmediği tarihler ortasında evvelki ihalenin bitmiş olmasına ve bir sonraki alt patronun işe başlamamasına karşın davacının belediye işlerinde kesintisiz çalıştırılmaya devam ettirildiğine dikkat çekerek belediye tarafından davanın kabulüne hükmetti. Karar temyiz edilince devreye giren Yargıtay 21. Hukuk Dairesi, mahkeme kararını bozdu. Yine görülen davada mahkeme birinci kararında direndi. Davalının temyiz müracaatı üzerine bu kere devreye Yargıtay Hukuk Genel Kurulu girdi.
Oy birliği ile alınan kararda, toplumsal güvenlik hukukunun hem kamu hukuku hem de özel hukuk alanında kalan özellikleri dikkate alındığında, bilhassa hizmet tespiti davalarında resen araştırma unsurunun ağır bastığı görüldüğü hatırlatıldı. Kararda şöyle denildi:
“Sigortalılık başlangıç tarihi ve hizmet tespitine yönelik davaların kamu tertibini ilgilendirdiği ve bu sebeple özel bir hassaslık ve ihtimamla yürütülmesi icap eder. Yargıtay tarafından yerleşmiş içtihadı gereği olduğundan kamu nizamını ilgilendiren hizmet tespiti davalarında, hâkimin özel bir hassaslık göstererek kanıtları tabiatıyla toplaması ve sonucuna nazaran karar vermesi gerekir. Bizatihi araştırma unsurunun uygulandığı bu davalarda ispat yükü, bir tarafa yüklenemez. Hizmet tespiti davalarının amacı, hizmetlerin karşılığı olan toplumsal güvenlik haklarının korunması olduğundan tespiti istenen devirde kişinin sigortalı niteliği taşıyıp taşımadığı ile yapılan işin kanun çerçevesinde girip girmediği araştırılmalıdır. Çalışma tezinin gerçeğe uygunluğu, lakin bu şartlar varsa inceleme konusu yapılabilecektir. Somut olaya ait maddi ve hukuksal olgulara nazaran, şahitlerin davacının çalışmalarının kesintisiz devam ettiği tarafındaki beyanları ortadadır. Anılan kısa müddette belediyenin paklık işlerinin durmasının hayatın olağan akışına ters olduğu, ihaleler ortasında oluşan boşlukların ihale süreçlerinden kaynaklanan prosedür gereği olduğu, davalı belediyeye karşı tıpkı tarihlerdeki hizmetlerin tespitine yönelik açılan davalarda verilen kararların yargıtay tarafından onandığı dikkate alındığında davacının uyuşmazlık konusu yapılan ve mahkemece tespitine karar verilen tarihler ortasındaki müddette çalıştığının toplanan delillerle ispatlandığı sonucuna varılmıştır. Hâl bu türlü olunca yordam ve yasaya uygun direnme kararının onanması gerekmiştir.”